«عاصم اردبیلی» شاعر گرانقدر و محبوب کشورمان درگذشت. ضمن عرض تسلیت، مقدمه‌ای را که دکتر ح. م. صدیق بر گزیده‌ی اشعار این شاعر ارجمند نوشته‌اند به همراه چند قطعه شعر از همین مجموعه در زیر می‌آوریم. لازم به ذکر است گزیده‌ی اشعار «عاصم اردبیلی» با نام «صفا گتیردین» هم اینک مراحل تدوین و آماده‌سازی برای نشر را می‌گذراند و انشاء الله به زودی منتشر خواهد شد:

«مجموعه‌ی حاضر در بردارنده‌ی اشعار تركی شاعر انقلاب اسلامی، عاصم اردبیلی است كه با استفاده از سه كتاب چاپ شده‌ی وی به نام‌های: یارالی دورنا (1375)، نیسگیللی گؤرۆشلر (1368)، قانلی سحر (1367) و یك دستنویس، تنظیم و تدوین یافته است. در این مجموعه اشعار، عاصم را به اعتبار اشكال شعری، تحت عنوان‌های زیر گرد آورده‌ایم:

1- قصیده، 2- غزل، 3- ترجیع‌بند، 4- قوشما، 5- بئشلیك، 6- شعر نو (= سربست)، 7- بحر طویل، 8- منظومه.

توضیحات كوتاهی را كه شاعر پیرامون برخی از اشعار، در صدر صفحات آورده بود، در انتهای مجموعه‌ی زیر عنوان «آچیقلامالار» جمع كردیم. برای سهولت مراجعه‌ی پژوهشگران و خوانندگان، فهرست‌های مختلف نیز بر متن افزودیم.

در انتهای هر شعر، شماره‌ی صفحه‌ی منبع آن را ذكر كرده‌ایم.

مانند: نیسگیللی گؤرۆشلر/ 16- آبان 1380.

یعنی این شعر را كه در آبان ماه 1380 سروده شده از صفحه‌ی 16 كتاب «نیسگیللی گؤرۆشلر» برداشته‌ایم. در باب ویژگی‌های لهجه‌ی اصیل اردبیل، سعی بر آن داشتیم كه سازه‌های خاص كلامی آن را حفظ كنیم. مانند:

دئیورلر            به جای            دئییرلر،

سنۆن            به جای          سنین،

دئسؤن          به جای          دئسن،

اوممئیوب        به جای         اومماییب،

گئتسؤک        به جای          گئتسک،

و جز آن، تا آن جا که توانستیم، به قصد تأثیرافزایی بر سخن شاعر، در املای ثابت برخی واژه‌ها تصرف روا داشتیم.

عاصم، اردبیل را شهر شهادت، خاستگاه شعر، جولانگاه جوانمردان و مرکز هدایت (دارالارشاد) می‌نامد و به این نگین مقدس سرزمین آذربایجان عشق می ورزد.

او شاعری است که در رويكرد به مسایل اجتماعی، طنزی جانگزا و تلخ دارد و حاضر به گذشتن از مرز آرمان‌ها و مبانی اخلاقی نیست. در تعریف شعر می‌گوید:

شعر، گئیه بیلر ایلهام پالتاری،

آنجاق گئیه بیلمز خیانت دونو.

و آفرینش هنری خود را وابسته به مردم می‌داند و مردم را منبع الهام و منشأ همه‌ی بدایع هنری خویش می‌شمارد و با قاطعیت می‌گوید که نمی‌توان شاعر را از مردم خود جدا ساخت:

دیرناغی اولسادا آییرماق اتدن،

آییرماق ماحالدیر شاعیری ائلدن.

و خطاب به شاعران همه‌ی زمان‌ها می‌گوید:

گل منیم هیمتلی شاعیر یولداشیم،

سو اولاق، یوللاناق شعرین باغینا.

قالمایاق دره‌ده، ذیروه‌نی سئوه‌ک،

غئیرتله دیرماشاق شرف داغینا.

 

من خوشحالم که فرصتی پیش آمد تا بتوانم به تدوین اشعار این شاعر دلسوخته و فاتح قله‌های شرف و افتخار دیار مقدس و تاریخی ما، نظارت کنم و به انتشار مجموعه‌ای نسبتاً بهنجار و بسامان از سروده‌های غرورانگیز او مدد رسانم.

 

قصیده

 

بذل اولـوبدور نه قـده‌ر صـبر فراوان کاسـیبا،

او قـده‌ر سولاناجـاق خــنجر بـرّان کاسـیبا!

ایشله‌مک رعیّته پای، دیشله‌مک اربابه چاتیب،

یئری وار ارباب اولا مین دؤنه قوربان کاسیبا.

قصـرلر باج آلابیلمز اوجا داغـدان بو سـیاق،

چاتسا گر بؤلگۆه‌ده بیر کـلبه‌ی ویران کاسیبا.

بو غـرورایله چـاپانمـاز آغـالار آرزی آتــین،

وئرسه گر دؤور زمان چاپماغا مئیدان کاسیبا.

بیر بئله انس قاتانماز دیشـیلن ائرکـک اَتی،

یۆز گرم اَت اولا گر بئش باشا احسان کاسیبا!

بیر ائلین روزوسو هاردان دولار آشقال قابیـنا،

پای بؤلن اولسا اگر بیر گئجه مهمان کاسیبا.

ملّتین کیم بئـجره‌ر روزی‌سینی قـان تریلن،

قانماماق مۆشـکۆلۆنۆ ائتسه‌لر آسـان کاسیبا.

نـاز پرورده‌یـه هاردان دۆزه‌لـر بسـتر گــرم،

دگمه‌سه شاخدا بوران شاللاغی عریان کاسیبا.

یارانیب رأی وئره، جنگ ائیله‌یه، قان بذل ائله‌یه،

نییه؟ چۆن باغلانیب حئیثیت ایران کاسیبا.

 یَلِ دؤورانیدی هر یئرده‌ کی جان قورخوسو وار،

بوردا یوخ عیبی دئسۆن رستم دؤوران کاسیبا.

کسب امنیّت اولاندان سورا هاردان یاراشار،

راحت و لذّت جان، جوجه‌ی بریان کاسیبا؟

بیچیلیب قدّینه الحق کی شهامت لباسی،

ائله اوخشاردی یقین بوذر و سلمان کاسیبا.

خلق اولوب جبهه‌ده دۆشمن قاباغین سدّ ائله‌یه،

تا کی  مین رشک آپارا سئیل خروشان کاسیبا.

سرسرایلار یازیلیب شهرده دارا آدینا،

مرزلرده قازیلیب سنگر ایمان کاسیبا.

بورجو واردور وطنیمدن کَسهَ بیگانه الین،

بونا خاطر وئریلیب چنگ‌ایله دندان کاسیبا.

گؤز وئریلمیش باخا حسرتله گزیب کئف چکنه،

دیل وئریلمیش اولا تا بَه‌بَه هه امکان کاسیبا!

ال وئریلمیش داشی داش اۆسته قویوب قصر تیکه،

باش وئریلمیش وورا داش، صاحب فرمان کاسیبا!

پول چاتیب وارلییا سربازلیق الیندن قوتارا،

چۆن‌کی شایسته‌دی شولای نگهبان کاسیبا!

نه قَده‌ر علم طبابت چاپا سرعتله آتین،

یوخ قولونجان کیمی بیر سانجییا درمان کاسیبا.

 نه قَده‌ر سئیر سماوات ائله‌یه علم نجوم،

گؤیده حاشا تاپا بیر کؤوکب رخشان کاسیبا.

کئف سنۆن وارلی داداش، ایشله‌مه یات، لذّته بات،

لۆطف  ائت آنجاق بو قَده‌ر سؤیله‌مه قان! قان! کاسیبا.

قوسدوراندور سنه‌ده امدیگینی دؤورِ زمان،

قورخ او گۆندن کی چاتا نؤوبت طغیان کاسیبا.

چوخ بلی قوربانا آللانما دئدیرده‌ر سنه ده،

اسسه بیر باد مخالف، «بلی قوربان» کاسیبا.

گنج قارون اولا، اولماز سنه بیر وعده چؤره‌‌ک ،

باغلانیب قانسون اگر دنله، ده‌گیرمان کاسیبا.

بوشلوسان گر او قابار اللره عؤمرون اوزونو

روزو‌سون تنگه سالیب جورلاما بؤحران کاسیبا.

کیسه‌وون آغزی یاریم اولسادا بوز آغزین، اوتان!

اذن وئر یاتماغا قالسین پارا یورقان کاسیبا.

زلی تک سورما قانین آلما بدندن تاوانین،

سن کی سالدیرمالیسان قصرووه ائیوان کاسیبا.

یئر سنۆن، گؤیده سنۆن، نعمت الوان‌دا سنۆن،

بیر اوچوق داخمانی گل ائیله‌مه زندان کاسیبا.

گۆل سنۆن، یازدا سنۆن، روضه‌ی رضوان‌دا سنۆن،

اولما شئیطان، قالا تا بوغداجا ایمان کاسیبا.

واهمه‌م واردی بو ایمانی‌دا شئیطان آپارا،

نه قَده‌ر اۆلگۆ‌دۆ سن مثلی مسلمان، کاسیبا.

تکجه بیر وعده‌یه عاصم گلیر آنجاق گۆمانیم،

نه عینایت ائده تا صاحب دؤوران کاسیبا

نیسگیللی گۆلۆشلر/ 16 / آبان 1380

 

غزللر

گۆل گۆلستانی ترک ائله­ییب خـار و خس قالیب،

قـارتال کۆسۆبدۆ مـاوی سمـادان، مگس قالیب!

سئومک، سئویلمه‌گین سـونا چـاتمیش فسانه­سی،

لیلا بـاشینـدا عشقـدن آنجـاق هـوس قـالیـب.

قوشلار کؤچۆب، یاشیل مئشه­لردن قاطار- قاطار،

حسرت بیتیب گؤزۆمده، قـولاغیمدا سس قالیب.

سـۆنبـۆل ســاچیـن نسیـم­ دل­آرا داراخـلامیـر،

بۆلبـول سـوسوب، قناری اؤلوبدۆر، قفس قالیب.

شـاللاق چکیبـدی شـاخـدا یاناقـلار شافاقلانیر،

ظنّـون بـو اولمـاسیـن کی  اۆمیـد قَبَس قالیب.

یـاز کـاروانین قیشین قـوشـونـو قهریلن قوووب،

باغلاردا بـاغبـان یوخا چیخمیش، عسس قالیب.

قیشقیـرتیـلار قـولاخـلارا کـار کسمـه‌ییر داهـا،

لال ـ کار قالیب بو اؤلکه­ده، گیرم کی کس قالیب.

ائلـدن دنیز- دنیز یئتیشیـب قـوصصه عاصمـه،

منـدن‌ده بیـر شمـاره­یه دۆشمۆش نفس قـالیب.

اردبیل 7/10/1384

* * *

 جـوور جـانانه دؤزن کیمسه، وفاسین‌دا گؤرر،

آجـی درمـانی ایچـن، شهد شفاسین‌دا گؤرر.

او کی عاجزدی اۆره‌ک دردینی اظهار ائله‌یه،

بُغضـی فریـاده دؤنن چـاغدا، دواسین‌دا گؤرر.

سـالمـاسـا بۆلبۆلۆ دیلـدن ستـم بـاد خـزان،

بیر تـالانمیش چمنین یـازدا صفاسین‌دا گؤرر.

اویما اغـوا ائله‌ین ظـاهـر دۆنیـایـه کـؤنۆل،

آلـدانـان عشـوه‌لـی دۆنیـایا اداسین‌دا گؤرر.

هر قده‌ر قۆدرته امکان تؤره‌دیب چـرخ دنی،

او قَـوی شؤوکتیـن آخـرده فنـاسین‌دا گؤرر.

حشمت و جـاهی سۆلئیمانـه وئرن‌دۆر زامان،

دؤنده‌ریـب تختینـی تـابـوتـا، عزاسین‌دا گؤرر.

بـاخمـا گؤرکملی خط و خالینا هرزه فلگین،

آلدانیب کیم او خط و خـالا خطاسین‌دا گؤرر.

نه وئـریب بیزلره دۆنیا، بیـره مین آلمالیدیر،

کؤهنـه تـاجیردی، خریـدار ربـاسین‌دا گؤرر.

عاصمـا بـاغلاما بئل بیـر بئله دۆنیایا، یقین،

کیـم یئییبـدیر بـالیـن البتّـه بلاسین‌دا گؤرر.

یارالی دورنا/ 19 / گئجه یاری‌سی تهران یولوندا 14/6/1376

* * *

مقدّردیر نه قـدری زۆلفۆنه‌ ای جان پریشانلیق،

بو مسکین عاشقی هاردان تاپار دۆنیادا سامانلیق.

سنۆن هر تـار مویون حلّ ائده‌ندیر مین معمّانی،

جمالیـن نورو سـاچسا ظۆلمتی ائیلر چراغانلیق.

سنۆن مهـرین اۆره‌کلـر آینـاسینـدان محـو ائده‌ر قهری،

نگـاهیـن بـذل ائده‌ر بـی‌جـانه جان، درویشه سلطانلیق.

لب آچسان گۆلـله‌نر گۆلشن، سؤز آچسین بارلانار باغلار،

اشـاره‌ون منشـأ خئیـرات‌دیــر حـؤکمــون فـراوانلیـق.

 وجـودون سـایـه‌سینـده خسته‌لیـک‌لر تـرک ائده‌ر جانی،

 شعـورون آیـه- آیـه نشـر ائده‌ر دۆنیـایــا انسـانلیــق.

جهــــان رشک جنــانه بنـزه‌یـر فیـض حضۆرۆنـدن،

اوزانسـا غئیبتـۆن مـولا، دۆشـر تنگـه مـۆسلمـانلیــق.

ووراردیــم طعنــه‌لـر منــده بیــابـان گـرد مجنـونـه،

دئمـه عشـق ائیله‌یـرمیش عـاشقـی بیر گۆن بیابانلیق.

دئیردیم حقّ چـاتـار حقداره بیر گۆن، آنلادیم سن سیز،

تــرازوی عــدالــت گــؤرمئیــور دۆنیــاده میـزانلیـق.

اؤزۆن گــل! اؤز الینلـه ظۆلمتیـن متنینده اولــدوز اَک،

قـارانلیغـدان جـانیخمـیش ائللـره گؤستـر درخشـانلیـق.

  سـن ایلـن گنـج‌لـر ویــرانه‌لـردن بـاش چیخارتمازلار،

سـن ایلـن مـار ائـده‌نمـز مـور مۆلکـۆنـده سلیمانلیـق.

سـن اولسان حاجـی‌لار دشت مناده ذبح ائده‌ر نفسی،

سن اولسـان مینلر اسماعیـل اولماز نفسه قوربانلیق.

سن ایلن عاصمین درمان تاپار گیزلین اولان دردی،

سن ایلن سۆلطـه تاپمـاز بیـر زامـان دانایا نادانلیق.

یارالی دورنا/ 17 / اردبیل 17/5/1376

 

ترجیع بند

- 1-

- دۆننکی طرح

خلقتده منیم وار امتیازیم،

خالیقله یاخین قرابتیم وار.

تا مال داوارا زیانی یوخدور،

حقّ درگهینه عبادتیم وار.

بیر بنده‌ی مۆخلص خدایام،

اخلاصده چوخ اصالتیم وار.

استاد زمانام اقتصاد دا،

یئرسیز دگول استطاعتیم وار.

 مفلسلر ایلن قاریشمارام من،

اربابه ولی ارادتیم وار.

محشر قوپا بیر تۆکۆم دبرمز،

عالم باتا استقامتیم وار.

         شیریندی منه زمانه بالدان،

         ملّت هامی باغری قاندی نئیلیم؟

         غم لشکری‌نین الینده ائللر،

         تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

 

- 2 -

قوربانون اولوم آماندی ساقی،

لبریز ائله باده‌دن ایاغی.

نئیلیم قارایئل اسیب سؤنۆبدۆر،

حمّال ذکی‌نین یانان چراغی.

یا گۆل صنمی بوران ووراندان،

گۆل یارپاغی تک اسیر دوداغی.

زرتئللی گلینلرین باشیندا،

گیرم گؤرۆنۆر قارا دوواغی.

مفتون جمال یار اولاندان،

وار شُکری کی گؤرمۆرم اوزاغی.

باشیم اوجالار جهاندا داغ تک،

ائتسون منی بیر اؤپۆش قوناغی.

           گیزلندی گۆنش بولودلار آلتدا،

           آیدین سحریم یوباندی نئیلیم؟

           غم لشکری‌نین الینده ائللر،

           تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

 

- 3 -

ساقی منه باده وئر دمادم،

جرأت تاپاراق گلیم بیانه.

بزم اهلی منم، نه مرد رزمم،

من گۆلمگه گلمیشم جاهانه.

دۆنیا هامی‌یا جهنم اولسا،

اولسون، منه بنزه‌ییر جنانه.

تقدیر ایله جنگه چیخماق اولماز،

قسمت بودو قانلی‌دیر زمانه.

بۆلبۆل یارانیب قفس‌ده اولسون،

چۆن بوللو‌دو اوردا آب و دانه.

بوش سؤزلری بوشلاسین باشیندان،

ارباب سنه یوللار عئیدیانه.

         سن بزمده شمع‌تک ایشیق ساچ،

         پروانه شراره یاندی نئیلیم؟

          غم لشکرینین الینده ائللر،

          تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

 

- 4 -

ساقی منی باده‌دن اونوتما،

وورغوندو اۆر‌ه‌ک او مه جماله.

علّت نه‌دی یاسلی‌‌لار سیاقی،

قوربان سنه، گئتمیسن خیاله.

ائللر داشین آت، آماندی باشدان،

غم سالدی او آی اۆزۆنده هاله.

قوی گؤزلریم اۆسته گۆل آیاغون،

قویما دۆشه دؤوردن پیاله.

بئش گۆن بو جاهاندا خوش کئچیرتمک،

اولموش منه چرخدن حواله.

 گل فۆرصتی سنده فووته وئرمه،

ملّت باشی گرمدیر جداله.

           دان اولدوزو تک چیخیب باتانلار،

          مئیداندا خسته جاندی نئیلیم؟

           غم لشکری‌نین الینده ائللر،

           تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

 

- 5 -

 ساقی توت الونده جام باده،

بی باده عؤمۆر گئده‌ندی باده.

قصدیم بودو قسمت اولسا بیرده،

مئی‌دن پر آلیب اوچام سماده.

مقصد اوزاق اولسا، یول قارانلیق،

مقصوده چاتانماییر پیاده.

ارباب آیاغا دوران زاماندا،

رعیّت ال آیاق چالار هواده.

بو سدّ عظیمی ییخماق اولماز،

داشدان‌دا اگر کئچه اراده.

مین یارپاغادا بؤرۆنسه دولما،

اول کۆفته‌دی گیزله‌نیب قباده.

نامۆمکنی مۆمکن ائتمک اولماز،

قوربان گؤزووه چوخ اولما ساده.

             آنجاق کی جاهاندا بد کئچیرتمه،

             گیرم کی یامان زاماندی نئیلیم؟

            غم لشکری‌نین الینده ائللر،

            تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

 

- 6 -

ساقی اؤزۆوۆ اوتوزما درده،

گل غملرایلن چیخاق نبرده.

سولطان و گدا برابر اولسا،

فرق اولمورو زیریلن زبرده.

سلطان اؤزۆ سایه‌ی خدادیر،

بیر سؤزدۆ کی دئیله وار خبرده.

بختین قاراسین یوماق آغارتماز،

ازلده یاراندی برده، برده.

بو سرّ مگونی بیل دانیشما،

فاش اولسا باشون اولار خطرده.

آت دینووی، توت الۆنده دینار،

رستم گۆجۆ واردی سیم و زرده.

نامرده قاریش زمانه ساقی،

قسمت ائله‌ییبدی دردی مرده.

            آنجاق منی باده‌دن اونوتما،

            اربابه کاسیب چیباندی نئیلیم؟

            غم لشکری‌نین الینده ائللر،

            تاراجا گئدیب تالاندی نئیلیم؟

نیسگیللی گۆلۆشلر/36 / خرداد 71

 

نوشتن دیدگاه

نام

آدرس پست الکترونیکی

مرا برای دیدگاه‌های بعدی به یاد بسپار

تصویر امنیتی جدید

ارسال

لغو