تاج دئمیشم - حسین دوزگونون شعرلری
من دۆزۆنه قدم باسدیم،
یاشا سنی، یاشا یایلاق!
یوللارین نفسین کسدیم،
یاشا سنی، یاشا یایلاق!
آرزو ائدیردیم اوشاق کن،
اوینایاردیم داغلاریندا.
قسمت اولدو گؤرۆم سنی،
عؤمرۆمۆن سون چاغلاریندا.
سندن کؤچن آغیر ائله،
باشیم اۆسته تاج دئمیشم.
قاشقاییتک ائلیم واردیر،
دگیلم محتاج، دئمیشم.
دۆزگۆنم من، صاف عشقیم وار،
چشمهلرین سایاق آخار.
سهند " ین اوجا باشیندان،
حسرتله «دنا «یا باخار.
قاشقایی لوحهلری - ص14 .
اصیل شفّافلیق - حسین دوزگونون شعرلری
قاشقایی گؤزهلی نه یازیم سنه؟
لاییق سؤز تاپمیرام صداقتینه،
ائله عزّت وئرهن، شرف بخش ائدهن
حیرانام تۆکنمز صاف نیّتینه.
نه بزهک، نهده سۆس یاراشمیر سنه،
زۆلال جیسمین روحون بیلمهییر بویاق.
قوی گۆلۆنج ائیلهسین «تمدّن»! سنی،
سن قوردون تمدن، سن قوردون اوجاق.
اصیل معنویات، اصیل شفّافلیق،
اۆزۆندن، گؤزۆندن، دیلیندن آخیر.
نهدن معصوم- معصوم او بایغین گؤزلر،
قوجالمیش یورولموش دۆزگۆنه باخیر؟
قاشقایی لوحهلری - ص 8 .
اۆرهگی آچیق - حسین دوزگونون شعرلری
قاشقایی ائویدیر، آییق اول تاجیک " ، [1]
صداقتی کیمی کینهسیده وار،
اۆرهگی آچیقدیر، سفرهسی آچیق،
یاغیش یاغدیرارسا، آلوودا ساچار.
قارشیندا کیچیلر، قوربانلیق کسر،
قوناغا، حؤرمته، دبه تلهسر.
وار گۆجیله آمما یادیدا باسار،
یوردونا خور باخان اولماز کامکار.
کیرلی اۆرهگیندن، کیرلی گؤزۆندن،
آتماجالار دولو آجی سؤزۆندن،
تاجیک ین رنگیندن، اونون اۆزۆندن،
سن قورو ائلیمی یا پروردگار!
قاشقایی لوحهلری – 8 .
قالمیشام - حسین دوزگونون شعرلری
قاشقایی ایگیدی داغدان یئن یئره،
دیلیم باغلی، تات اؤنۆنده قالمیشام!
یامان یئرده دۆشدۆم نامرد الینه،
دیلیم باغلی، تات اؤنۆنده قالمیشام!
آتایودوم [1] کمانیمین اوخونو،
ساتایودوم گپ گؤوهرین چوخونو.
تالایودوم دۆشمنین وار یوخونو،
دیلیم باغلی، تات اؤنونده قالمیشام!
آغلایاگ - حسین دوزگونون شعرلری
حزین، حزین ییرلا، قربان سسینه،
گل آغلایاگ، خوب جانانا آغلایاگ.
قوی سسینین حسرت سیمی اینلهسین،
بو کلبهیه، بو احزانا آغلایاگ.
بیر وار ایمیش بیر یوخوموش دُنیادا،
مرد آنالار باج وئرمزمیشلر یادا.
ایندی گئدیم کیمین الیندن دادا؟
باج وئره نه، باج آلانا آغلایاگ!
قاشقایینین ایگید مرد آناسینا،
بئلی بوکوک قوجاسی، آتاسینا،
دوزگون دئیه ر سئوینجیمیز یاسینا،
غملی- غملی بیز مردانا آغلایاگ!
قاشقایی لوحهلری - ص 7.
بوگون دکتر صدیقین تولد گونودور
۱۵ تیر ۱۳۹۲
ائلشن
بئلی بوکولر (دکتر حسین محمدزاده صدیقین شعرلری)
آی آقالار، آی اوخوموش بیلگینلر!
یاز موسمی داغلاردان سو تؤکولر.
علمیز کیمین خدمتینه کئچیبدیر؟
ائلین دیلین کسسن، بئلی بوکولر!
علم اودور کی قارالاری آغاردا،
قویمایا ائل قالا بوروقدا داردا،
اؤزون اسگیک سانان گؤروبسن هاردا؟
ائلین دیلین کسسن، بئلی بوکولر!
دوزگون دئیر: «گل توت منیم قولومدان،
خیر اولمادی نه ساغیم، نه سولومدان!
قاشقایی آیریلماز رسم و یولوندان،
ائلین دیلین کسسن، بئلی بوکولر!»
قاشقایی لوحهلری - ص 6.
آیایدین گئجهدیر
فلگین فنیندن فریادا گلدین.
«اوزمین روباهبازلیق ائتدی آسمان»، [1]
روزگار جُوروندن سن دادا گلدین.
دئدین: «غم وار، غمخانهده واریمیش،
بختیم یاتمیش، دؤنمز باشدان آخان سو!»
آلوولو کؤنلوندن چیخان اوخلاری،
گؤیه ساری بیر - بیر آتدین رو به رو.
میرزا جهانگیر خان قشقایی، فرزند ایل سرافراز 4
مقاله دکتر حسین محمدزاده صدیق
به مناسبت کنگره میرزا جهانگیرخان قشقایی ۱۳۷۷
10. حکیم قشقایی در آئینهی ادبیات شفاهی
مردم پیوسته قهرمانان عرصهی اندیشه و علم را در خمیرخانهی خیال خویشتن بازسازی کردهاند و روایتهایی مناسب با حال و مقام آنان ساختهاند که صد البته از واقعیتهایی انکارناپذیر اخذ قوت و الهام کرده است و در هالهای از اسطوره و افسانه گم شده است. استخراج این قصص و افسانهها و روایات از صندوق سینهها و تدوین آنها، کمک زیادی به روشن شدن زوایای تاریک زندگی قهرمانان عرصههای اندیشه و عمل میکند.
عامه در فرهنگ شفاهی خود، فارغ از میزانها و هنجارهای زمان و مکان و استدلال و استنتاج، قهرمان آرمانی خویشتن را آن گونه که خود میخواهد میسازد. هم از این رو گوییم برای تدوین حیات سرشار از تقوا و فضیلت آن حکیم بزرگوار، به ادبستان فرهنگ عامهی قشقایی در یکصد سال اخیر باید سر بزنیم. اینک برخی از این روایتها:
میرزا جهانگیر خان قشقایی، فرزند ایل سرافراز 3
مقاله دکتر حسین محمدزاده صدیق
به مناسبت کنگره میرزا جهانگیرخان قشقایی ۱۳۷۷
9. موسیقی و حكیم قشقایی
به خلاف آنچه مرفّهان بیدرد و دهریون و حكمت ناآشنایان لاابالی و خوشگذرانان بیادراك و معرفت شایع میكنند، دین مداری و خدا محوری و كهانت جویی و تعبّد پیشگی، اساس و جانمایهی موسیقی بشر است. قدمت موسیقی به اندازهی زبان و شاید از آن هم فزونتر است و اعتبار و اهمیت آن بسیار فراتر از اعتبار و اهمیت زبان است. چرا كه بشر بی آن پیوسته احساس فقر و خلأ معنوی كرده است و اگر زبان را به مثابهی وسیلهی انسیت و ایجاد ارتباط و پیامرسانی روزمره به كار گرفته است با موسیقی به عنوان زبانی فراتر از آن و وسیلهای پر شورتر از زبان معمولی سخن گفته است و آن را یك عامل بنیادین حیات معنوی خود، چون زیرساختی بر زندگی این جهانی بر شمرده است. موسیقی هیچگاه ماهیت سرگرم كننده، مانند شطرنج یا چوب الف نداشته است و انسان، بی آن احساس كمداشت كرده است.
موسیقی در هر زمان و در همهی روزگاران بشر بوده است و اندرونهی بشر از لحظهی تولد با آن عجین شده است. در حكمت به این نعمت عظمای الهی و موهبت آسمانی «نقطهی فرد وجود» نام دادهاند.یعنی جزء لایتجزّی و غیر منفك از هستی بشر كه «انسان كامل» میسازد.
میرزا جهانگیر خان قشقایی، فرزند ایل سرافراز 2
مقاله دکتر حسین محمدزاده صدیق
به مناسبت کنگره میرزا جهانگیرخان قشقایی ۱۳۷۷
4. ورود به حوزهی علمیه
در یك تابستان در اوایل دههی نهم از سدهی سیزدهم، برای فروش دام به اصفهان آمده بود. ساز شكسته خود را نیز برای تعمیر همراه داشت. پیش یحیی ارمنی كه كارگاه كوچك ساز سازی داشت رفت.او را در حالتی یافت مست و میخواره. بسیار ناراحت شد. چنین گمان كرد كه در فن الحان و سازنوازی اگر فارابی زمان هم شود به او «مطرب» خواهند گفت. در آن روزگار چهل بهار از عمرش سپری شده بود.
از كارگاه ساز سازی بیرون شد و یك راست به مدرسهی «صدر» رفت و برای تحصیل عزم جزم كرد. در مدرسه به او حجرهای دادند. او را در مدرسه «خان» صدا میزدند. خان، سالها در آن حجره زندگی كرد. جامع المقدمات را تحصیل كرد و صرف میر، امثله، شرح الامثله، عوامل، منطق كبری و شرح صمدیه را آموخت و پس از به پایان رسانیدن رسالهی شرح لمعه، خود بساط تدریس و تعلیم گسترد.