جلال ساهرین ایزلری
ولاکن اونون شعرینده، جلال ساهرین بوراخدیغی درین ایزلری انکار ائتمک اولماز. دئدیگیم کیمی او حتی اؤز شعر تخلص آدینی جلال ساهردن آلمیشدیر.
حبیب ساهرین جلال ساهر ایله مناسبتینده بیر مسأله‌ده چوخ ماراقلی‌دیر. اودا بو کی او، فرانسه شاعرلری، عرب شاعرلری و فارس شاعرلری‌نین شعرلریندن ترجمه‌لر ائتمه‌سی ایله یاناشی بیر چوخ عثمانلی و تورک شاعری، مثلا احمد هاشم، جناب شهاب الدین، توفیق فکرت، ناظم حکمت و باشقالاریندان‌دا بیر چوخ شعرلر سئچیب فارسجایا منظوم ائتمیشدیر.[1] اما جلال ساهردن من هئچ بیر ترجمه‌سینه راستلامادیم. بونون آنلامینی بلکه بئله ایضاح ائتمک اولارکی او، بورادا اؤزونو جلال ساهر سانیردی و اصلینده اونون آذربایجان تورکجه‌سینده و فارسجادا دیلی حساب اولوردو، اودورکی ترجمه‌یه‌ده احتیاج گؤرموردو. بونا گؤره‌ده من فکر ائدیرم کی او،جلال ساهرین بعضی شعرلرینی، فارسجادا یئنی‌دن قوشموشدور. فارسلار دئمیشکن «بازسرایی کرده است.» مثلا «غروب در دریا» شعری:
به سوی غرب، در آنجا که دامن دریاست،
به رنگ زرد، یکی نیم‌دایره پیداست.
اگرچه بی‌فرّ و کم‌رنگ و کم فروغ است آن،
چو شمع، اشعه‌ی زرین پراکند هر آن.
که ابرها همه رنگ طلا به خود گیرند،
شکوفه‌های طلایی در آب بشکوفند.
* * *
به روی پرده‌ی دریا، ز آسمان کبود،
همه بریزد نور تر طلا آلود.
در این میان که جهان فسرده بس زیباست،
زوال روز تموز و غروب در دریاست . . .
(اساطیر، ص 32)
و یا «غروب در صحرا»:
به زیر قبه‌ی سربی آسمان، اکنون،
به روی بادیه، اندر کرانه‌ی هامون،
فتاده شعله به دامان باختر، کم کم،
بگفتی آتش افتد به پهنه‌ی عالم.
* * *
هوا گرفته و گرم است و راه خاک آلود،
غبار تیره بخیزد، چو موج‌های دود.
به ریگ‌های برافروخته، گدازد نور،
ردای تیره بپوشد کرانه‌های دور.
درون شعله رود اهل قافله، ناگاه،
ز دور جلوه نماید چو سایه‌های سیاه . . .
(اساطیر، ص 32)
و یا «لیریک شعرلر» کتابیندا یازدیغی غروب ایله علاقه‌دار شعرلر:
آلولانان غروب
دنیزده دالغالارین گوک، حریر ساچلارینی،
آلولانان و گولن بیر غروب اوخشارکن.
شفقده بیر سوروقوش، کهربایی رنگینده،
اوچاردیلار و اوچارکن، ایتردیلر گؤزدن.
فقط گونولده قالاردی، اوزاق افقلرده،
اوچان طیور یئرینده، دومانلی بیر پرده . . .
او پرده ده گؤرونردی سونوک خیالاتم،
که قوش کیمی سورونردی افقده، خون آلود!
یاواش- یاواش ارییرکن خیاللر هیهات!
گونشلی گون‌ده اولوردی خیال تک نابود!
فقط افقده قالیردی قیزیللی بیر گوندن
ساری غروب و غروب فراق و درد و محن . . .
دنیزده دالغالارین سایه‌دار پرده‌سینی،
بالیقچی بیر قایغی پنجه سیله‌ییر تارکن:
خیالیمین گلو، اول گول‌عذار بد عهدی،
گؤرردیم همسر اولوب بیر یابانچی‌یه عمداً!
قایق ایتردی نظردن، دومانلی ساحلده،
فقط گونولده قالیردی فجیع بیر پرده!
جلال ساهرین ادبی دوشونجه و شخصیتی‌نی اوچ دوره‌یه آییرماق اولار:
الف. ثروت فنون (ان گنج شاعر) و سنتی شعرلردن اوزاق گزمه و اساس شعر موضوعونو «قادین» سئچمه مسأله‌سی.
ب. ادبیات جدیده‌نین یئنی ادبی دالغالارینا قوشولماسی.
ج. تورکچولوک آرمانلاری ایله شاعرلیگی.
د. جمهوریت دؤنمی یئنی لسان ایله شعر یازماسی.
حبیب ساهرین ده ادبی یارادیجیلیغینی ایسه اونون یوخاریدا سیرالادیغیم خلاقیت دؤنملری ایله بئله مقایسه ائتمک اولار:
الف. جلال ساهرین ایلک ثروت فنونچولوق دؤنمی آغیردیل ایله رمانتیک شعر یازماق 1320 یه قده‌ر.
ب. 1320 دن 1332 ـنجی ایله قده‌ر خلقی‌لیک و انقلابی و آرمانی شعرلر دؤنمی.
ج. 1332 ـنجی ایلدن 1357 ـنجی ایله قده‌ر اختناق و وحشت دؤنمی.
د. اسلامی جمهوریت دؤنمینده یاشادیغی ایللرده‌کی یازدیغی شعرلر.
جلال ساهر و حبیب ساهرین ایلک دؤنم شعرلرینده دیل آغیردیر. 2 ـنجی دؤنم شعرلرینده دیل خلقی‌لیگه ساری یؤنه‌لیر.
هر ایکی شاعر ایلک دؤنم شعرلرینده قادین و طبیعت منظره‌لرینی اساس موضوع سئچیرلر.
هر ایکی شاعر سون دؤنم شعرلرینده، هم دیلده و هم محتوادا رئالیسمه ساری یؤنه‌لیرلر.
جلال ساهرین ایلک کتابی «بیاض کؤلگه‌لر» و «حبیب ساهر»ین کی «سایه‌ها» دیر. هر ایکیسینده دیل آغیردیر.
حبیب ساهر «لیریک شعرلر» کتابینی طبیعت منظره‌لری و قادین موضوع‌لارینا اختصاص وئریب. نئجه کی جلال ساهرین «بیاض کؤلگه‌لر» کتابیندا «لیال ساهریت» عنوانلی بیر شعر توپلوسو واردیر، ساهرده بو کتابدا غروب، آخشام و گئجه منظره‌لرین گؤزل شعر تاپلولاری ایله گؤسترمیشدیر. حبیب ساهرین لیریک شعرلر کتابیندا، بئله منظره‌لر چوخدور. مثلاً همین کتاب بئله باشلاییر:
دالغالار قابارمیش، آچیلمیش گوللر
صبحون هاواسیندا سو پرده‌سینده
دویولور فراقین غملی آهنگی
آغیر- آغیر اوچان قوشلار سسینده.
افق‌لردن دوغان قیزیل گونشین
زمرّد سولاردا اریر کؤلگه‌سی
گمی اوزاقلاشیر، اوزاقلاشدیقجا
صدفلی ساحلین کسیلیر سسی.
(لیریک شعرلر، ص 2)
بو شعر استانبول دنیز کناری غروب حال هواسینی گؤستریر. همین کتابدا «آلوولانان غروب» عنوانلی شعرده یئنه همین موضوع ایله علاقه‌دار یازیلمیشدیر «آلوولانان غروب» شعر قطعه‌سی تمامیله جلال ساهرین یارادیجیلیغی‌نین ایلک دؤنم اثرلری تاثیرینده‌دیر. بورادا دیل چوخ آغیر و تکلّف‌لودور:
دنیزده دالغالارین گؤی حریر ساچلارینی
آلولانان و گولن بیر غروب اوخشارکن
شفقده بیر سورو قوش کهربایی رنگینده
اوچاردیلار و اوچارکن ایتردیلر گؤزدن
اوچان طبور یئرینده دومانلی بیر پرده . . .
او پرده‌ده گؤرونردی سؤنوک خیالاتیم
کی قوش کیمی سورونردی اوفوقده خون آلود
یاواش- یاواش ارییرکن خیاللار، هیهات!
گونلش گون‌ده اولوردو خیال تک نابود
ساری غروب و غروب فراق و درد و محن
دنیزده دالغالارین سایه‌دار پرده‌سینی
بالیقچی بیر قاییقی پنجه‌سیله ییرتارکن
خیالیمین گولو اول گول‌عذار بدعهدی
گؤرردی همسر اولوب بیر یابانجی‌یا عمداً
قاییق ایتردی نظردن دومانلی ساحلده
فقط کؤنولده قالیردی فجیع بیر پرده
(لیریک شعرلر، ص 63)
دکتر حسین محمدزاده صدیق
ارجاعات:
ساهر، حبیب. لیریک شعرلر، قزوین، 1343.
ساهر، حبیب. اساطیر، قزوین، 1337.
[1] تورک شاعرلری اوچون «نمونه‌های ادبیات منظوم تورک» کتابینا باخین. آوروپا شاعرلری‌نین ترجمه‌لری ایسه «اساطیر» و «اشعار برگزیده»ده گؤرمک اولار.
دیدگاه‌ها
خوراک‌خوان (آراس‌اس) دیدگاه‌های این محتوا