تزه‌ليک‌لرده گؤرونور دوکتور حسين محمدزاده صديق‌ين «کسروي و آذري ديلی قورامي (تئوري‌سي)» کيتابينداکي باخيشلاريندان بير سيرا وئبلاق‌لاردا، بيرنئچه تحليل (آناليز) و اؤزل آنلاييش يازيلير و کيتاب هر يئرده تاپيلمير کي هامي اوخويا و بير بيليمسل جوابا چاتا. اونا گؤره اوستادين يانينا گئدیب و سورغو(سوال)لار و شوبهه‌لري اوستاددان سوروشدوق. سورغولار و يانيتلارين متنين آشاغيدا اوخوياجاق‌سينيز.
مصاحبه ائدن: سيد احسان شکرخدا
چئویرن: علی رضایی
سورغو: اوستاد! سيزين کيتاب‌دا آذري قوم يوخسا ديل‌دن آد آپاريليب‌ديرمي؟
یانیت: من بو کیتابدا یئترلی بلگه‌لر، تاریخی(تاریخسل) متن‌‌لرین وئریلری و تاشیل‌بیلیمی و اسکی چاق‌بیلیمی‌نین یئنی تاپینتیلارینا دایاناراق اثبات ائتمیشم و گؤسترمیشم کی تاریخ بوْیو "آذری" آدلی بیر قوم یوخسا دیل یوخ ایدی. کسروی ادعاسی آذری قوم یوخسا دیله گؤره یالنیز بیر قورام (فرضیه، تئوری)دیر کی هله، ایندییه قدر اثبات اولماییب‌دیر. دئمه‌لی آذربایجان‌دا تورکجه‌دن قاباق "آذری" آدلی دیل، یاریم- دیل یوخسا آغیز، لهجه، دیالئکت اولماسی گئرچک دئییل و بیر قورام حددینده قالیب‌دیر و کسروی اؤزوده سونرالار اعتراف و قبول ائتدی کی بو قورامدا سیاسی ایستک و آماج‌لاری وار ایدی. من بو کیتابین آدینی «آذری دیل قورامی» قویدوم.
سورغو: وئردیکلری و گتیردیکلری آذری‌جه آدلی اؤرنک متن‌لره گؤره نه بویورورسونوزمو؟
یانیت: کسروی و اونون پایداش‌لاری و شریک‌لری (اوْرتاق‌لاری) گئچمیش یئتمیش ایلده سانال و یالان آذری دیلینه بوتون شعر و نثر دوز یازی ییغدیقلاری اؤرنک‌لر تات، تالش، کورد، هرزن، گیلک و باشقا آغیزلارا و لهجه‌لره و دیالئکت‌لره باغلی‌دیر کی ایندی‌لرده بو قوم‌لارین ایندیکی یازیچی‌لاری بو ایشه اعتیراض ائدیرلر و قارشی دورورلار و بو اؤرنک‌لری اؤزلرینه قایتاریب‌لار. دئمه‌لی ایندی داها بو سانال و یالان دیله کیمسه بیر متن(text) گؤستره بیلمیر.
سورغو: سیزجه آذربایجان ائلینه "آذری" دئمک اولارمی؟
یانیت: باخینیز، کاریخمایینیز و چاشدیریلمایینیز. بیز آذربایجان‌دا یاشایان‌لارین چوْخلوغو (تالش، تات، کورد و باشقا قارداشلاریمیز خارج) تورکوک و اسلامی ایران‌ین باشاباشیندا واریق و دیلمیزده تورکجه‌دیر کی تورک دیل‌لرینی بؤلوشدورَنده و سیرالایاندا «باتی(غربی) تورکجه» قوْلوندان ساییلیر. اصلا «آذری» آدیندا بیر قوْم یوخ ایدی کی بیزده بو آد ایله چاغریلاق. بو آدین ایشلتمه‌گی بیزیم ائل و دیلیمیزه گؤره ایران‌دا پهلوی رژیمی‌نین سیاسی سوء استفاده‌سی و 1920دن سونرا، اؤنجه‌کی وقاباقکی شوروی‌ده سوسیالیستی سیاسته گؤره باشلاندی. نه اولسادا و هر حالدا ایندی بو اصطلاح یئرینه دوشوب‌دور و آذری تورکجه‌سی، آذری موسیقی‌سی، آذری اوْیونو (رقصی)، آذری آشچی‌لیق و باشقا سؤزلر یایغین‌‌دیر، بو اصطلاح‌لاردا دانیشان‌ین آماجی سانال و یالان «آذری» و قوْم و دیله گؤره دئییل و دوْغروسو بونلار «آذر» سؤزجوگونه باغلی‌دیرلار کی ائله‌بیل آذربایجان سؤزجوگونون قیسساسی‌دیر و من اثبات ائتمیشم و گؤسترمیشم کی بو سؤزجوک اؤزوده تورکجه‌دیر و بیلیمسل بلگه‌لریده بو کیتابدا گتیرمیشم. بیز آذربایجان‌دا یاشایان تورک‌لر باشقا آذربایجان‌دا یاشایان ائتنیک قوروپلار ایله بیرلیکده «آذربایجانلی» ساییلیریق، «آذری» یوخ.
سورغو: بیر نئچه نفر دئییرلر کی «آذری» سؤزجوگو تورکجه اوْلابیلمز؟
یانیت: بو بیر نئچه نفرین یالنیشلیق‌لاری اوْردادیر کی پهلوی رژیمی‌نین ایشلتمن‌لرینین گؤروشده و ظاهیرده بیلیمسل گؤرونن ادعالاریندان قوْرخویا دوشوبلر و بو سؤزجوگو سؤز گلیشی پهلوی، آریالی، و . . . ساییرلار و اونلارا قارشی بیلیمسل یانیت‌لاری یوخدور. من کیتابدا گؤسترمیشم کی «آز+اَ‌ر» سؤزجوگو تورکجه‌دیر و اصطلاح‌دا آوِستاجا «آذری» سؤزجوگونه باغلی دئییل. دئمه‌لی بیز بوردا ایکی سؤزجوک ایله اوزبه‌اوزوک: اولجه فارسجا کؤکلو «آذری» سؤزجوگو و سونرا تورکجه کؤکلو «آز+اَ‌ر» سؤزجوگو.
سورغو: سیزجه نییه بعضی‌لری ایسته‌ییرلر کی بو قونودا شوبهه یارالدالار؟
یانیت: منیم کیتابیمدا شوبهه یئری یوخدور. یازدیقلاریم آچیق آیدین و یئترلی بیلیمسل قانیتلار و بلگه‌لره دایانیب‌دیر. دقّتلی اوخونسا، «آذری دیل و قوْم قورامی» نین یالان و سانال اولماغی بللی اولوناجاق‌دیر. من گؤسترمیسم کسروی و اونون پایداش‌لاری و اوْرتاق‌لاری‌نین قورامینین کؤکو هاوادادیر و پوچدور. چون کی اونلار عربجه متن‌لرده «الآذریه» سؤزجوگونه دایانیرلار و بو هاوا سؤزدور. نییه کی بو سؤزجوگون تورکجه کؤکلو اولماغی بللی اولسا داها بو قورامین بوْش اولماغی آرتیق گؤزه گله‌جکدیر.
سورغو: «آذری» سوزجوگونده / ی i / ایلگیلیک (فا: یایِ نسبت) علامتی یوخدورمو؟
یانیت: نییه یوخدور، واردیر. «آزری» اولور «آزر»ه باغلی. اؤرنک بهاری (تورکجه: باهارلی) کی اولور «بهار»ه باغلی. آنجاق پهلوی آغیزیندا اولان ایلگیلیک / ی i / علامتی «ایگ ig» کیمین ایدی کی ائله‌بیل اسکی تورکجه‌ده دؤرد شکیللی q/ ig/ uq/ ük اَک کؤکو ایله بیر کؤکدن‌دیر. بو بیر اینجه و دقیق بیلیمسل آراشدیرمادیر کی بو دانیشیق‌دا اونو اینجه‌له‌مگه فرصت یوخدور. من اؤز کیتابیمدا بو بیلیمسل تاپدیق‌لاریمی آراشدیرمیشام.
سورغو: بیریسی بئله آنلاییب‌دیر کی سیز آذربایجان ائلینی آذری آدلاندیرمیسینیز، تورک یوخ.
یانیت: بو اولارین گؤروشودور. هر گؤروش آچیق و سایغی‌لی‌دیر. آنجاق بئله دورومدا و حالدا کیتابا بیر باش ووروب گؤروشون دوز و یا یانلیش اولماغینی اؤلچونوز.
سورغو: بو کیتابین یایینلاماسینا گؤره بیر نئچه نفر سیزی آشاغی‌لادیلار (اهانت ائتدیلر) ...
یانیت: من سیزین دئدیگینیزلری نه گؤرورم و نه ائشیدیرم، دوغروسو بو ایش‌لره واختیم یوخدور. سؤیوشجول قاباغیندا گره‌ک اونون اؤزو کیمین بیری اونو یانیتلایا. منه، آذربایجان ائلینه باغلی بیر اؤنملی قونودا قیرخ ایل بیلیمسل آراشدیرمالاریمی گئچرلی مجوز ایله و آلنی آچیق یایینلاما اؤنملی‌دیر. بو کیتاب ایندی آذربایجان جومهوریتی، تورکیه و اوروپادا چئوریلیر. من اؤلکه‌میزدن ائشیک ایله ایشیم یوخدور، ایسته‌ییرم اؤلکه‌میزده الشدیریلسین (نقد اولونسون) آمما یایین‌دان گئچمیش بو ایکی ایلده، کیمسه اونو بیلیمسل الشدیره بیلمه‌ییبدیر. بئله گؤرونور منیم کیتابیم یوزده یوز بیلیمسل اولدوعونا گؤره الشدیریلمزدیر. بو کیتاب منیم گئچمیش قیرخ ایلده بو قونودا بوتون تجروبه‌لر و اوخودوقلاریمین سونوجودور. بوتون جومله‌لر اوچون بیلیمسل بلگه، معتبر و کسگین قانیتا باغلی‌دیر. دئدیگینیز آشاغی‌لاما و سؤیلنتی‌لره باخاراق گؤروروک کی کسروی و اونون پایداش‌لاری اللی ایل یالان دئمک‌لرینی قبول ائده بیلمیرلر. باغیم‌سیز (مستقل) آراشدیرماچی‌نین اؤدَوی و وظیفه‌سی یالنیز یالان دئمه‌مک‌دیر. بیر باغیم‌سیز آراشدیرماچی باشقا بیریسینه ایشله‌مه‌ییر و بیریسینه بوْرجلو دئییل و سؤز وئریب‌دیر کی انسانلیق و اخلاقیات‌دان گئری قاییتماسین و یالان یازماسین و کاریخسادا اونون دوزلتمه‌سینه چالیشسین. یالان سؤزلر، سیاسی حزب و بیر اؤزل کیمسه‌یه باغلی ایستکلر، یالانچی قهرمانلار و باشقا شئی‌لری قوروماق آراشدیرماچی‌نین اؤدَوی دئییل. کسروی اؤز باشاری و یئته‌نگی ایله، تأسوفله سیاسی ایستک‌لرینه دایاناراق، بئله بیر قورامی دیللره سالدی و اللی ایله یاخین ایران دیلچیلیک دونیاسینی گیجلدیب و نئجه دئیرلر «هامینی ایشه قویوب‌دور». ایندی گره‌ک هامی بونو قبول ائتسین‌لر کی کاریخیبلار یوخسا سؤیلنتی‌لر و آشاغی‌لاما و بئله ایشلرله اؤز ایستکلرینی قاباغا آپارا بیلمه‌یه‌جک‌لر و یالنیز بیزه چتینلیک یاراداجاقلار. تورکجه و فارسجا ایکی گوجلو قاناددیرلار کی ایسلام ایران‌دا بولارلا یاییلیب‌دیر و بیز تورک‌لرین باشقا ایرانلی‌لار ایله اولان بیرلیگیمیز بونا گؤره‌دیر و اودورکی آرادان گئتمز. بیزیم بیرلیگیمیز تانری، دین، مذهب، دوشونجه، آماج و اینقلابا گؤره‌دیر کی بو بیرلیک اؤلومسوز و قالارلی‌دیر. ائله کی شوونیست سیاست‌بازلار و کسروی‌نین پایداش‌لاری «آذری دیلی» اثباتینا گؤره آزی یوز جیلد کیتاب یایینلاماقلا تفرقه و آییریم و بؤلوجولوگه باشارمادیلار و من بو اؤلکه‌نین بیر مسلمان اوغلو اولاراق، بونا گوونیب و افتخار ائدیرم کی بو بؤیوک یالانی افشا ائتدیم و بو گؤرونوشده اولان تحریف و بوروغون هامی اوچون بیلدیردیم و تفرقه یارادانلار و شوونیست آیریلیقچی‌لارین قارشی‌لارینی آلدیم. تانری دوز و دوغروچولارین کؤمکچی‌سی‌دیر.
والله یؤید من یشاء